Indische mangoeste

De Indische mangoeste behoort tot de 100 meest problematische invasieve exoten. Van nature komt de soort voor in delen van het Midden-Oosten en Zuid- en Zuidoost-Azië. Mangoesten kunnen grote schade aanrichten onder inheemse diersoorten, met name op eilanden. De dieren kunnen drager zijn van verschillende ziektes, zoals hondsdolheid (rabiës) en leptospirose (Ziekte van Weil). Voor zover bekend komt de Indische mangoeste niet in het wild voor in Nederland.

Hoe herken ik de Indische mangoeste?

Mangoesten (Herpestidae) zijn een familie van kleine, katachtige roofdieren. De Indische mangoeste (Herpestes javanicus) heeft een langgerekt, slank lichaam met korte poten. Hierdoor lijkt de Indische mangoeste enigszins op een marterachtige. Verder heeft de Indische mangoeste een langwerpige kop met kleine oren en een spitse snuit evenals een lange, robuuste, taps toelopende staart. De vacht is licht- tot donkerbruin gekleurd met goudachtige vlekken, waardoor een vlekkerig uiterlijk ontstaat. Aan de onderzijde zijn de haren iets lichter van kleur. Wanneer een Indische mangoeste zich bedreigd voelt, kan het dier zijn haren rechtzetten waardoor hij tot tweemaal groter lijkt. Een volwassen Indische mangoeste heeft een kop-romplengte van 30-52 cm en een staart van 21-32 cm. Het gewicht ligt tussen de 300 en 650 gram. De mannetjes zijn groter en zwaarder dan de vrouwtjes.

Herkomst – Waar komt de Indische mangoeste vandaan?

Van nature komt de Indische mangoeste voor in delen van het Midden-Oosten en Zuid- en Zuidoost-Azië. Het natuurlijke verspreidingsgebied omvat (delen van): Saoedi-Arabië, Irak, Iran, Afghanistan, Pakistan, Nepal, India, Bangladesh, Myanmar, Laos, Thailand, Vietnam, Maleisië, Java en Zuid-China. Hier leeft de soort in zeer verschillende gebieden zoals kustzones, bossen, graslanden, landbouwgebieden en woestijn. De Indische mangoeste heeft een voorkeur voor droge gebieden.

Verspreiding – Waar komt de Indische mangoeste voor?

De soort is op grote schaal geïntroduceerd in onder andere Zuid-Amerika, Japan, verschillende eilanden in de Stille Oceaan en Europa. Vaak vanuit de gedachte dat de Indische mangoeste lokale knaagdieren- of slangenpopulaties onder controle kon houden.

In Europa werd de soort in 1910 uitgezet op het Kroatische eiland Mljet in de Adriatische Zee. Vanuit het eiland Mljet is de soort door rietplanters verder verspreid naar diverse eilanden en het vasteland. Inmiddels komt de Indische mangoeste op verschillende plekken langs de Dalmatische kust (Kroatië) voor. Het verspreidingsgebied loopt van de Neretva-rivier in het noorden tot Albanië in het zuiden.

Voor zover bekend komt de Indische mangoeste niet in het wild voor in Nederland. Mangoesten worden als huisdier gehouden in Nederland, maar het aantal Indische mangoesten lijkt zeer beperkt te zijn. Voor zover bekend worden er geen Indische mangoesten gehouden in Nederlandse dierentuinen. Bovendien lijkt het huidige Nederlandse klimaat te nat (en koud) voor vestiging van de Indische mangoeste. Het is echter niet uit te sluiten dat de soort zich in de toekomst, met klimaatverandering, wel stand kan gaan houden in Nederland.

Risico’s - Wat zijn de problemen? 

Als dagactief roofdier jaagt de Indische mangoeste op veel verschillende diersoorten, vooral reptielen, amfibieën en (zee)vogels. Hierdoor kan het dier grote schade aanrichten onder inheemse diersoorten, met name op eilanden. Als gevolg van de introductie van de Indische mangoeste zijn wereldwijd al verschillende diersoorten op eilanden uitgestorven. Op Kroatische eilanden waar de soort voorkomt, zijn populaties van meerdere inheemse diersoorten nu al drie keer kleiner dan op eilanden waar de Indische mangoeste niet voorkomt. Naast wilde dieren jaagt de mangoeste ook op pluimvee.

Naast de ecologische en economische schade kan de Indische mangoeste ook een gezondheidsrisico vormen. Het dier kan drager zijn van verschillende ziektes, waaronder hondsdolheid (rabiës) en leptospirose (Ziekte van Weil).

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Menselijk handelen zal geen grote rol spelen bij de verdere verspreiding van de soort, tenzij dieren bewust worden uitgezet of losgelaten. Ook het risico op introductie is klein.

Monitoring is belangrijk om de vinger aan de pols te houden. Waarnemingen van een Indische mangoeste in het wild kunnen doorgegeven worden via waarnemingen.nl of telmee.nl.

Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?

Aangezien de soort (nog) niet voorkomt in het wild in Nederland, ligt de focus op preventie. Belangrijk daarbij is dat de Indische mangoestes die momenteel nog gehouden worden zich niet kunnen voortplanten en niet kunnen ontsnappen.

Ontsnapte of vrijgelaten Indische mangoestes kunnen (levend) gevangen worden middels een val met lokvoer. Eventuele bijvangst dient uiteraard zo snel mogelijk vrijgelaten te worden. Regelmatige controle van de vallen is van belang.

Wat is diervriendelijk doden?

Om de lidstaten te ondersteunen bij die vraag, heeft de Europese Commissie een handleiding opgesteld, onder leiding van de IUCN: “Manual for the management of vertebrate invasive alien species of Union concern, incorporating animal welfare”. In dit naslagwerk zijn de internationale wetenschappelijke inzichten en adviezen van experts verwerkt. Het geeft onder meer voor 22 gewervelde dieren van de Unielijst een overzicht van:

  • Toe te passen technieken;
  • Kosteneffectiviteit van deze technieken;
  • De internationale standaarden en regelgeving;
  • Het kader ter evaluatie van de humaniteit van maatregelen.

Specifieke informatie over de Indische mangoeste vindt u op pagina 69-71 van de handleiding.

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

Indische mangoeste (Herpestes javanicus) staat op de Unie-lijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Dit betekent dat er een Europees verbod van kracht is op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast geldt voor lidstaten de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. En als dat niet lukt, om de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Voor dieren gelden extra regels rondom beheersing en bestrijding van de soort. Wanneer wordt overgegaan tot het doden van een dier, dan dienen stress, pijn en onnodig leed bij het dier zo veel mogelijk voorkomen te worden. Andere soorten en de natuur mogen niet verstoord of beschadigd worden tijdens de beheersing, bestrijding of het doden van invasieve, exotische diersoorten (meer informatie hierover vindt u hier).

Voor diersoorten die op de Unielijst staan geldt dat men het dier mag houden totdat het sterft, mits aangetoond kan worden dat men het dier al had voordat de soort op de Unielijst werd geplaatst. Ook hier geldt dat de betreffende dieren niet mogen worden verhandeld, vermeerderd of verspreid worden. Meer informatie voor particulieren, handelaren, vissers, onderzoekers en dierentuinen of kinderboerderijen vindt u op de website van de RVO.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Indische mangoeste

Leadfoto: J. M. Garg, 2008, CC BY-SA 3.0


Gepubliceerd 20 augustus 2024